فصلنامهپژوهشحقوقعمومی سالهجدهم شماره 45 بهار 6931 تاریخدریافت: 6935/61/63 -تاریخپذیرش: 6934/1/15 چکیده

Transcription

1 فصلنامهپژوهشحقوقعمومی سالهجدهم شماره 45 بهار 6931 بررسی میزبان: کشور دعوت اساس بر ثالث کشور نظامی مداخله مشروعیت یمن و سوریه اوکراین مالی در نظامی مداخالت تحلیلی 2 1 نیکوئی مجید - زمانی مسعود تاریخدریافت: 6935/61/63 -تاریخپذیرش: 6934/1/15 چکیده مداخلهنظامیکشورثالثبراساسدعوتکشورمیزبانیکیازابزارهاییاستکه شدهایکهدرگیربحران دربحرانهایداخلیهموارهاستفادهمیشود.حکومت تضعیف یاجنگداخلیاست برایرهاییازوضعموجودازکشورهایخارجیدعوتبهمداخله نظامیمیکند.دونظریهمهمبرایاعتبارحقوقیچنیندعوتیارائهشده:کنترلمؤثرو مشروعیتدموکراتیک.براساسمعیارسنتیکنترلمؤثر برایاعتبار دعوت نظامی کشور میزبان حکومتبایدکنترلمؤثرسرزمینیداشتهباشد امریکهدربحران/جنگداخلی بهدشواریمحققمیشود.ازدیگرسو وفقنظریهنوظهورمشروعیتدموکراتیک آنچه کهبهدعوتمذکوراعتبارمیبخشد دموکراتیکومردمیبودنحکومتاست.براین اساسحتیاگرحکومتدموکراتیک کنترلمؤثرسرزمینیهمنداشتهباشدبازدعوتش مشروعاست.درسطحیدیگر گاهمیانمداخلهبراساسدعوتودفاعمشروعجمعی خلطمفهومیپیشمیآید.نوشتارپیشروبابررسیقضایاوپروندههایمتعددحقوقی میکوشدبهشفافسازیمفاهیممذکوربپردازد. مداخلهبراساسدعوت کنترلمؤثر/عملی مشروعیتدموکراتیک کلیدی: واژگان دفاعمشروعجمعی استفادهازنیروینظامی 6.استادیارحقوقبینالمللدانشگاهآزاداسالمی گروهحقوق واحدنجفآباد نجفآباد ایران)نویسندهمسئول( masoud.zamani87@gmail.com majid.nikouei@gmail.com 1.دانشجویدکتریحقوقعمومیدانشگاهشهیدبهشتی

2 فصلنامهپژوهشحقوقعمومی سالهجدهم شماره 45 بهار مقدمه 1. مداخلهنظامییککشوربراساسدعوتکشورمیزبانیکیازچالشبرانگیزترینمسائل 6 حقوقبینالمللاست.درخوشبینانهترینحالتمیتوانگفتکه»مداخلهبراساسدعوت«1 هاگتساخ لمع رد استثناییبریکیازاصولمسلمحقوقبینالمللیعنیاصلعدممداخلهاست. نیفرط زا یک هیچ مخاصمات اینگونه است.در داخلی مخاصمات نظامی مداخله به دعوت درگیریتواناییایجادثباتوامنیتدرمنطقهتحتکنترلخودراندارند.دراینمیان دومعیار 5 9 بهعنوانمعیارهایمشروعیتبخشبرایدعوتبه و»مشروعیتدموکراتیککنترلمؤثر«نظامیمطرحشدهاندولیهیچیکازآنهاازشفافیتالزمبرخوردارنیستند.آشکارا مداخله هک تس ا بحثمداخلهنظامیبراساسدعوت فقطدرعالمنظرمطرحنیست بلکهموضوعی گهگاهدرعملمنجربهفجایعانسانیمیشود.بهشهادتتاریخ فقطدرفاصلهدوسالاخیر ابهاماتاینمفهومسببسازفجایعانسانیعمیقیدراوکراین یمنوسوریهشدهاست. یرورض ذیل سؤاالت باامعاننظربهنکاتپیشگفته بررسی مداخله نماید:اوال آیا یم نظامیبراساسدعوترویهایمقبولدرحقوقبینالمللاست واگرچنیناست چهشرایطی برایقانونیبودنچنینمداخلهایبایدرعایتشود ونهایتاینکهتفاوتمیانمداخلهبراساس 4 و دزادرپ یم اول سوال به پژوهش این اول بخش چیست جمعی مشروع دفاع و دعوت تیعورشم و مؤثر کنترل یعنی مداخله بودن قانونی برای اصلی معیارهای بعدی بخشهای دموکراتیک رانقادانهارزیابیمیکند.الزمبهذکرستکه گاهمداخلهبراساسدعوتآنچنان دفاعمشروعجمعیمشابهتپیدامیکندکهتحلیلیکیبدوندیگریعبثمینماید. بهنهاد باری تالششدهتاحدامکانبهقضایاورویههایعملیدرحقوقبینالمللهمتوجهشود.در گامآخر بهتحلیلقضایایاخیرحقوقبینالمللیعنیاوکراین سوریهویمن پرداختهایم. پیشینه 2. درسال 6394 د سوالدبکتحلیلیعمیقازموضوعمداخلهبراساسدعوتارائهداد.ویبا 1 بهایننتیجهمیرسد تحلیلقضایایدعوتبهمداخلهکهبینسالهای 6341 تا 6394 اتفاقافتاده 1. Intervention by Invitation. 2. Institut de Droit International, (1975), The Principle of Non-Intervention in Civil Wars, Session of Wiesbaden, available at: _wies_03_en.pdf, accessed on 12 March Effective Control. 4. Democratic Legitimacy. 5. Collective Self-defense. )6314( دومینیک جمهوری )6315( کنگو )6341( مجارستان )6349( لبنان )6341( اردن از: عبارتند قضایا این 1.

3 مشروعیتمداخلهنظامیکشورثالثبراساسدعوتکشورمیزبان دنا هتسناد راغیرقانونی اکثراینمداخالت امنیتسازمانمللمتحد شورای عمومیو مجمع که دسوالدبک ممنوعیتمداخلهبراساسدعوتذیلاصل, Doswald-Beck (.بهعقیده :1985 )251»عدممداخله«قابلتوجیهاست.برایمثالقطعنامه 6191 مجمععمومیدرواکنشبهمداخلهنظامی متحدهوبریتانیابراساسدعوتلبنانواردن ازکشورهاتقاضاکردکهازمداخلهدرامور ایاالت 6 درسال 6391 دیوانبینالمللیدادگستریدرپروندهینیکاراگوئه داخلییکدیگراجتنابورزند. بهدعوتبهمداخلهپرداخت رأییکهالبتهباتحلیلدسوالدبکدرتضادبود: اگربگوییممداخله-کههماکنونبنابهتقاضایحکومتیککشورمجازست-باتقاضای گروهمخالفینهممجازمیباشد دیگرچیزیازاصلعدممداخلهباقینمیماند.]اگرمداخله کشوریدرکشوردیگررابراساستقاضایمخالفینهممجازبدانیم[هرکشوریمجازستکه درهرلحظهدرامورداخلیکشوردیگرمداخلهکند چهتقاضاازطرفحکومتباشدوچهاز.(Nicaragua v. United States of America, 1986: 116: جانبمخالفان( 246 دراینرأیدیوان صرفا بهذکرحکمکلیمسئله یعنیمجازبودنمداخلهبراساسدعوت ار ییاه طرش ازجانبحکومت اکتفاکرد.ازدیدحقوقیحتیوقتیامریرامجازباشدپیش ساسا رب مداخله بودن قانونی شرایط درباره دیوان متأسفانه میشود. گرفته نظر در آن برای دعوتازجانبحکومتسکوتاختیارکرد.باری رأیمذکورحداقلازیکبعدقابلتحسین تفسیرموسعاصلعدممداخلهنبایدمانعازقانونیبودن ایننکتهاستکه زیرامتضمن است مداخلهبراساسدعوت درشرایطخاص باشد.قطعنامه 9965 مجمععمومیهممؤیدایننظر توانهمهمداخالتنظامیبراساسدعوتکشورمیزبانرادرلوای است.وفقاینقطعنامهنمی مفهوم»تجاوز«پوشاند بلکه براساسماده) 9)e قطعنامهمذکورفقطمواردیممنوعاستکه 1 استفادهازنیروینظامیدرتعارضباشرایطموافقتنامهمیاندوکشورباشد. بههرحالرأیدیوانسواالتیرانیزبیپاسخمیگذارد:اگرمداخلهفقطبراساسدعوت هورگ بناج از تقاضایی هر آیا بهعالوه»حکومت«چیست از منظور مجازست حکومت حاکم بدونهرقیدوشرطی ازلحاظحقوقیصحیحاست 9 رب تموکح درپاسخبهاینسواالتاجماال بایدگفتکهسالهامعیارکنترلمؤثریاعملی قلمروسرزمینیاشتنهامحکاعتباریکحکومتدرحقوقبینالمللقلمدادمیشدهاست.اما پسازپایانجنگسرد رفتهرفته»مشروعیتدموکراتیک«نیزبهعنوانمعیاریجدیدبرایاعتبار 1. GA/RES/2137, GA/RES/3314, De facto/effective Control. افغانستان) 6313 ( گرانادا) 6399 ( چاد) (ولبنان) (.

4 فصلنامهپژوهشحقوقعمومی سالهجدهم شماره 45 بهار که زا یکی مؤثر کنترل معیار بین این در.)d Aspremont, ) شد مطرح حکومت معیارهایسنتیحقوقبینالمللمحسوبمیشودکهقدمتآنبهقبلازتدوینمنشورمللمتحد میرسد)راعی 646:6999 (.اگرچهاستفادهازاینمعیاربیشتردرحوزهشناساییحکومتبوده استولیکنحتیقبلازتدوینمنشورنیزمعیارهایرقیبیدرمقابلکنترلمؤثرمطرحبودند. برایمثال درسال 6391 وزیرامورخارجهاکوادور)توبار(پیشنهادکردکهحکومتهایبرآمده, Puente (.اینپیشنهاد که :1954 ازانقالبونقضقانوناساسی کشورنبایدشناساییشوند) شناختهمیشود درابتداحمایتگستردهحکومتهایامریکایالتینرا باعنواندکترینتوبار برانگیختاماچنانکهخواهیمدیددرادامهحیاتدیرپایینداشت. یاکیرما انقالبهای در که بود مؤثر کنترل معیار این نیز منشور تدوین از بعد حتی باری جنوبی جنگداخلیاسپانیاوانقالبالجزیرهبهعنوانمحکاصلیبرایشناساییحکومتهادر Lauterpacht, 1947: نظرگرفتهشد.عمال تا 6339 اینمعیارازمقبولیتیگستردهبرخورداربود) هایزیادی-ازجملهایاالت هفتادمیالدیدولت ; 431 (.تاآنجاکهدردهه Chen, : هاازمعیارهاییمتفاوتوغیرمنسجماستفادهکرده متحدهکهتاآنزماندرشناساییدیگردولت 1 دربخشبعدی بهپیامدهایمعیار بود-حمایتصریحخودراازمعیارکنترلمؤثراعالمکردند. نظامیمبتنیبردعوتپرداختهمیشود. کنترلمؤثردربابمداخله مؤثر کنترل معیار با آن رابطه و دعوت بر مبتنی نظامی مداخله 3. طبعا اعمالمعیارکنترلمؤثردرمسئلهمداخلهنظامیمبتنیبردعوتنتیجهایجزاینندارد نیاربانب نیستند. خارجی نیروهای از دعوت به مجاز مؤثر کنترل فاقد حکومتهای توعد ثلاث دعوتازکشور وامثالهمقادربه تبعید صوری دستنشانده حکومتهایدر 9 و ینیع تس ا معیاری مؤثر کنترل که معتقدند معیار این طرفداران نمیباشند. مداخله برای و ینهذ برایمباحث سرزمینی(وازآنجاکهاینمعیارجایی )یعنیکنترل واقعیت بر مبتنی 5 بهترینمحکبرایبررسیمشروعیتمداخلهمبتنیبردعوتاست. سیاسیباقینمیگذارد 1. Tobar Doctrine US Department of State Statement, [1977] U.S.D.I.L 191, Max Planck Encyclopedia of Public International Law, 'Intervention by Invitation' e1702#law e1702-div ازاینرومعیارکنترلمؤثررانبایدبابحثشناسایییکسانانگاشتچراکهممکناستیکحکومتبریکسرزمین.)Abbas, 2014: 157 8( کنترلمؤثرداشتهباشدولیبهدالیلمتفاوتیتوسطدیگرانشناسایینشود

5 مشروعیتمداخلهنظامیکشورثالثبراساسدعوتکشورمیزبان امابایدتوجهداشتکههمینبیطرفیوعینیبودنمعیارمذکوردرواقعنقطهضعفآننیز تیعورشم هب ونسبت مؤثرتوجهدارد وجودکنترل به مؤثرصرفا هستچراکهمعیارکنترل Reisman, 1990: دموکراتیکحکومتیکهچنینکنترلیرااعمالمیکندکال بیتفاوتاست).)866 بهعالوه نهدررویهقضاییتعریفدقیقیازکنترلمؤثریافتمیشودونهدردکترین حقوقیوبنابرایناینمعیارفاقدشفافیتالزماست.شفافسازیکنترلمؤثرمستلزمپاسخبه اینسوالاستکه»چهمقدارازکنترل کنترلمؤثراست «علیرغماینادعاکهکنترلمؤثر ست میتوانگفتکه»مؤثر ا گردد معیاریعینی چونبهارتباطفردیاگروهباسرزمینبرمی یا بودن«ویژگی ذهنیاستکهعینیبودنمعیارمذکوررابشدتضعیفمیکند. داورپروندهتینوکودومعیاربرایکنترلمؤثرشناساییکرد:اوال حکومتبایدکنترلکامل ثانیا باشد داشته یرترب و توفق حکومت صالحیت حوزه در موجود نهادهای و افراد تمام حکومترابهرسمیتبشناسند)سیفی 191:6919 (.درپروندهجانسننیزاز"استقاللحکومت ازفشارهایخارجی"بهعنوانگوهراصلیکنترلمؤثربحثشد.اینمعیارحاکیازایناست کهحکومتبایدبدوننیازبهکشورهایخارجیقادربهحفظاقتدارخودباشد) Charles J. Jansen (.امابااندکدقتیمیتواندریافتکهاعمالمعیارهایمذکور v. Mexico, 1868: 157 هدش هکت هکت داخلی جنگ اثر در که کشوری مسلما است ناممکن داخلی جنگهای در حکومتمرکزیمقتدرینداردوهیچیکازمعیارهایتینوکووچارلزرادارانیست. موهفم نیا ابهامات از کرد سعی مکزیک و متحده ایاالت کمیسیون نیز 6911 سال در 6 قضیهازاینقراربودکهحدودسال 6911 کودتاییدرمکزیکرخدادودرنتیجه بکاهد. 9 1 پسازچندیرئیسحکومت قبلازکودتاباتجدیدقوای بهقدرترسید. آنآقایزولواگا خودزولواگاراکنارزد.نهایتا اینپرسشکهآیاحکومتبرآمدهازکودتارامیتوانحکومت 5 دانستیانهدرکمیسیونمذکورمطرحشد.کمیسیونباقاطعیتبهسؤالمذکورپاسخ عملی منفیداد.دلیلاصلیکمیسیوناینبودکهحکومتکودتاییمذکورحسبیاحترامیرابه مردممکزیکالقامیکرد.البتهبرخیاساسا معیارمذکوردراینکمسیونرامقبولنمیدانندو براینباورندکهناراضیبودنمردمازتغییرناگهانیحکومتهیچارتباطیبهتعهدآنهامبنی 1. Cuculla (US) v. Mexico, 1898 in John Bassett Moore (ed), International Arbitrations, Vol III (1898) 2. Zuloaga. 3. Juarez. 4. De Facto.

6 فصلنامهپژوهشحقوقعمومی سالهجدهم شماره 45 بهار )Doswald-Beck, 1985: برمتابعتازرژیمجدیدندارد) نیزرهگشاست.اینپروندهبه بررسیرأیدادگاهبریتانیادرپروندهمعروفبهوودهاوز بدهیدومیلیونپوندیبریتانیابهجمهوریسومالیمربوطاست.رأیدادگاهدراثنایجنگ داخلیسومالیدرسال 6339 صادرشد.قضیهازاینقراربودکهحکومتقبلیسومالیدراین و تیعورشم از البته که موقت دولت کشمکشهایی طی و بود شده ساقط داخلی جنگ 1 حمایتبینالمللیهمبرخورداربود ازبریتانیاتقاضاکردبهپرداختدیونخوداقدامنماید. امادادگاهازصدورقرارپرداختامتناعورزید.نظرقاضیپروندهاینبودکه: تنهایکمعیارقابلاجراوجودداردواینمعیارازاینقرارستکهآیارژیممذکور»کنترل نینچ دناوتب هم ادامه در که دارد احتمال»آیا دارد «و خود سرزمینی قلمرو به نسبت مؤثر 9 کنترلیرااعمالکند «. رأیمذکورشایددرمسائلیمثلپرداختدیون صائبباشدولیدربحثدعوتبهمداخله راظتنا تس ا داخلی جنگ درگیر که حکومتی از میتوان نیست.چگونه پذیرفتنی هیچوجه به داشتدرادامهجنگهمکنترلخودرابرقلمروسرزمینیاشاعمالکند البتهدرپاسخبهاین سوالممکناستبهاستاندارهایمخاصمهاستنادشود.براساسقواعدسنتیحقوقبینالملل اگر یکگروهمسلحیبخشعمدهایازسرزمینراتصرفکندودراینقلمروقادرباشدمسائلی چونسازماندهیگروهمسلحوسلسلهمراتبالزمرااجراکند میتوانحالتمخاصمهرادر 5, Loosteen (.بهنظربرخی نتیجهشناساییوضعیت :2000 کرد) 124 مورداینگروهشناسایی مخاصمهدربحثحاضرایناستکهاززمانشناساییچنینوضعیتی دولتسرزمینیدیگر تس ا Le (.اماحقیقتاین Mon, :2003 نمیتواندازکشورهایخارجیتقاضایمداخلهکند) 746 کهاینبرداشتسنتیازشناساییوضعیتمخاصمهوتأثیرآندربحثدعوتبهمداخلهدر دورانپسازتصویبمنشوردوامچندانینداشت.امروزهغالبحقوقدانانبراینباورندکه Jus )استوقابلتعمیمبه in Bello) استاندارهایوضعیتمخاصمهمخصوصوضعیتجنگی, Lieblich (.حال :2013 Jus (ودعوتبهمداخلهنیست) ad بحثاستفادهاززور) bellum هب توعد بودن قانونی برای پابرجاست: هنوز اصلی سؤال بپذیریم را غالب دیدگاه این اگر مداخله چهمیزانازکنترلضروریاست وچهمیزانازکنترل کنترلمؤثراست عدموجود 1. Somalia v. Woodhouse, S.A [1993] Q.B, Somalia v. Woodhouse Drake S.A, Somalia v. Woodhouse Drake S.A, Recognition of Belligerency

7 مشروعیتمداخلهنظامیکشورثالثبراساسدعوتکشورمیزبان د. عافد و توعد اساس بر مداخله مفهوم دو میان حوزهمیتواند دقیقدراین معیاریشفافو مشروعجمعیهماختالطایجادکندکهدرادامهبهتوضیحآنمیپردازیم. دعوت اساس بر مداخله و جمعی مشروع فاع درسال 6331 روسیهبرایکمکبهتاجیکستان کهدرجنگداخلیگرفتارشدهبود به ورملق رب تاجیکستان حکومت مؤثر کنترل جنگ این ابتدای کرد.در لشکرکشی کشور این تموکح روسیه دولت مداخله بدون تردید بی و بود.آشکارا تردید مورد خود سرزمینی Akiner (.جالباینکهمقامات et al, 2013: تاجیکستاندرجنگداخلیشکستمیخورد) 95 روسیهبرایتوجیهمداخلهخودبهماده 46 منشوراستنادکردندونهرضایتدولتتاجیکستان, Finucane (.مسلما برایآشنایانبهظرایفحقوقبینالمللتوجیهمذکورعجیب 2012: 74( مینمایدچراکهدرسال 6331 دفاعمشروعجمعیدرمقابلگروههایمسلحداخلیشناسایی 6 بینالمللنیزمحکومنشد. نشدهبود.عجیبترآنکه مداخلهروسیهازجانبجامعه از اینرو بایددیدکهچرامقاماتروسیهبهجایدعوتبهمداخله بهنهاددفاعمشروعیجمعیاستناد کردند دراینراستامقایسهوضعیتتاجیکستانبامداخلهشورویسابقدرافغانستانمفیداست. حدودیکدههقبلازقضیهتاجیکستان شورویسابقبااستنادبهدعوترژیمدستنشانده افغانستاناقدامبهمداخلهنظامیدراینکشورنمود)سیتادی 45:6913 (.البته مبنایمداخله شورویاینبارنهدفاعمشروعجمعیبلکهمداخلهبراساسدعوتبود.امااینعملشوروی بینالمللبهشدتآنرامحکوم دخالتخودسرانهدرامورداخلیافغانستانتلقیشدوجامعه ناو تیم تاجیکستان و افغانستان اوضاع به ساده نگاه یک با.)Dinstein, :2011 )121 نمود هیسور مداخله به اندازه همان به تاجیکستان شده تضعیف حکومت سقوط عدم که دریافت وابستهبودکهحکومتدستنشاندهافغانستانبهشورویسابق.پسچرادریکیبهمداخلهبر اساسدعوتودردیگریبهدفاعمشروعجمعیاستنادشدهاست قبلازبررسیمسئله الزم هب اموزل جمعی مشروع دفاع به اقدام دعوت اساس بر مداخله خالف بر که است ذکر به رضایتکشورمیزبانوکنترلمؤثرحکومتمرکزیبرقلمروسرزمینیوابستهنیست. برایفهمبهتردفاعمشروععلیه»گروههایمسلح«وارتباطآنبابحثمداخلهبراساسدعوت ابتدابایدنگاهیگذرابهدفاعمشروعدرروابطبیندو»دولت«داشتهباشیم:اجماال میتوانگفت 1. SC/RES/968, 1994.

8 فصلنامهپژوهشحقوقعمومی سالهجدهم شماره 45 بهار کهدوگونهدفاعمشروعدر»روابطبینکشورها«شناساییشدهاست:یک دفاعمشروعدولتالف درمقابلدولتب)دفاعمشروعفردی(.دراینجا"اصوال "بایددولتببهدولتالفحمله کردهباشدتااقدامدولتالفدفاعمشروعتلقیشود.نوعدوماینکه دولتالف علیهدولتب ایواقعشدهباشد بهیاری زندودولتج بدوناینکههدفحمله دستبهحملهمسلحانهمی شرطایننوعدفاعنیست)محمدعلیپورو شتابد.درواقعوجودحملهبهدولتجپیش دولتبمی بین»دولتها«دفاعمشروعدرروابط همیندوفرض ممتاز 169:6996 (.مطابق هایمسلح«رابهتصویرکشید: هادرمقابلگروه مشروع»دولت تواندفاع یم هب مادقا ج دولت قلمرو کشوربمستقراست در فرضاول:گروهمسلحالفکهدر حمالتمسلحانهمیکند.دراینموقعیتگفتهمیشودکهبرایاینکهاقداماتدولتجرا دفاعمشروعتلقیکنیم اینکشورابتدابایدسعیکندباهمکاریدولتبازخوددفاعکند ویارضایتدولتبرابرایحملهبهگروهمذکورکسبکند.اگربهدستآوردنرضایت 6 مذکورناممکنبود دولتجمیتواندبراساسمعیاردولت»ناتوانیابیمیل«به دفاعازخود, Deeks (.وفقاینمعیار دولتبکهگروهمسلحانهالفدرآنمستقر :2012 اقدامکند) 496 است یاازمقابلهبااینگروهناتواناستیانسبتبهانجامچنینمقابلهایبیمیل.اگرناتوانییا بیمیلیدولتیکهگروهمسلحدرآنمستقراستمحرزشود دولتیکهدرمعرضحملهاین گروهقرارگرفتهمیتواندازخوددفاعکندوچنیندفاعیمشروعتلقیمیشود. فرضدوم:گروهمسلحالفکهدرکشوربمستقرستبهدولتاینکشورحملهمیکندو شتابد.اینفرض شبیه ایواقعشدهباشد بهیاریدولتبمی کههدفحمله دولتج بدوناین, Dinstein (.امادو :2011 استوبرمبنایاصل 46 منشورقابلتصوراست) 280 دفاعمشروعجمعی هایمسلحهمدستبهدفاع توانعلیهگروه آید:آیااساسا می سؤالمهمدراینفرضبهذهنمی مشروعجمعیزد وتفاوتاینفرض)دفاعمشروعجمعیعلیهگروههایمسلح(بانهادمداخلهبر اساسدعوتچیست یتنس بینالملل حقوق در مسلح گروههای علیه جمعی مشروع دفاع که داشت توجه باید هک تس ا این امر علت.)Wilmshurst, :2006 ) :6939( )بارین است نشده شناسایی 1 المللسنتینظربرایناست است.درحقوقبین پیششرطدفاعمشروعاصوال وقوعحملهمسلحانه قیقد حلاطصا مسلحانه«در»حمله نمیتوان را کشور یک در مستقر مسلح گروههای حمله که 1. Unwilling or Unable. 2. Armed Attack.

9 مشروعیتمداخلهنظامیکشورثالثبراساسدعوتکشورمیزبان هاوجودندارد.اینبرداشت حقوقیآننامیدوبنابراینامکاندفاعمشروعجمعیهمعلیهاینگروه 6 بدونتردیدایندیدگاهسنتیبامقتضیاتوالزاماتمنشور سنتیتوسطدیواننیزتأییدشدهاست. تعریفدفاعمشروعمستلزم خوانیبیشتریدارد.وفقایننظر بسطدامنه سازمانمللمتحدهم منشورمللمتحداست چراکهمنشوربهدنبالمحدودکردناستفاده ناپذیربرپیکره ضرباتیجبران بینالمللاست.البته چنیننگاهینهتنهادرخوراعتناست بلکهگویایروح ازقوهقاهرهدرجامعه الوصف بعدازحمالتیازدهسپتامبرورشدروزافزونگروههای حاکمبرمنشورنیزمیباشد.مع تروریستی چندملیتی نوعیتسامحضمنینسبتبهاستفادهازنهاددفاعمشروعجمعیدرمقابل هاینظامیبهوجودآمدهاست.قطعنامههای 6919 و 6919 شورایامنیتسازمانمللمتحدرا گروه آغازیبرایتسامحمذکوردانست.درایندوقطعنامهشورایامنیت نهتنهابهحق میتواننقطه نینچ هک دنک ایاالتمتحدهدراستفادهاززورعلیهگروهالقاعدهاذعانکرد بلکهصراحتا تاکیدمی حقیدرقالبدفاعمشروعفردییاجمعیبرایایاالتمتحدهقابلاعمالاست.ازآنپس این Gray, تعریفموسعازدفاعمشروعدربینبعضیازعلمایحقوقنیزطرفدارانیپیداکردهاست) : 2008 (.البتهنبایداز 136; Deeks, 2013: 1; Hakimi, 2015: 1; Franck, 2001; Dinstein, 2011: 230 ایننکتهغافلبودکهچنینتعریفموسعیازدفاعمشروع اگربهشکلیغیرمقیدوغیرمشروط دولتهایقدرتمنداز اعمالشود خطراتینیزبههمراهداردکهازآنجملهمیتوانبهسوءاستفاده ایننهاداشارهکرد.بههمینمنظور تأخیرنهادهایبینالمللیدرتدوینقواعدناظربرشرایطاعمال دفاعمشروعیجمعیبیشازاینجایزنمیباشد. بهاجمالمیتوانگفتکهرابطهبیندفاعمشروعودعوتازکشورثالثبرایمداخله نظامی جامعهبینالمللیرادرموقعیتیبهغایتدشوارقراردادهاست بهگونهایکهاگربهعدم مجوزدفاعمشروعجمعیعلیهگروههایغیرنظامیقائلشویم بایدپذیرایاینامرباشیمکه قواعدناظربردعوتازکشورهایثالثبرایمداخلهنظامیبهکلیتغییریافتهاست.بهاین معنیکهکنترلمؤثرسرزمینیدیگرنقشیدرصحترضایتدولتدعوتکنندهندارند.به عالوه حالتعکساینرابطهنیزبهتعریفینسبتا موسعازمفهومدفاعمشروعمیانجامدکه ضرورتا بااستاندارهایمنشورمللمتحدسازگاریندارند. قضایاییکهدرادامهبحثمیشود گویایشرایطیاستکهدرآنوضعیتدفاعمشروع جمعیعلیهگروههاینظامیودعوتازکشورهایثالثبهسادگیخلطمیشود.بااینحال تیاعر هب مقید و محدود شکلی به )البته نظامی گروههای علیه جمعی مشروع دفاع پذیرش 1. ICJ, Wall Opinion, 2004: para 139; ICJ, Democratic Republic of the Congo v. Uganda, 2005: 59, para. 147.

10 فصلنامهپژوهشحقوقعمومی سالهجدهم شماره 45 بهار پارهایقیوداساسی(نسبتبهتعدیلشرایطحاکمبردعوتازکشورهایثالثمتضمننتایج یتسیورت گروههای روزافزون رشد و بینالمللی اخیر تحوالت با هم و است سودمندتری چندملیتیسازگاریبیشتریدارد. مالی در فرانسه مداخله 4-1. درمارس 1961 سربازانمالیحکومتنوپایاینکشورراسرنگونساختند.بهانهسرنگونی لامش شورشیان سرکوب به قادر مذکور حکومت که بود این مالی کشور قانونی حکومت کشورنبود.بیثباتیحاصلازاینکودتافرصتیرابرایگروههایتروریستیفراهمآوردتا 6 قوایخودراتقویتکنندوبخشهایوسیعیازخاکاینکشوررابهتصرفخوددرآورند. و نهایتافرانسهدرژانویه 1969 تصمیمبهمداخلهنظامیدرمالیگرفتزیرامستعمرهدیروز هسنارف خارجه وزیر فابیوس بود. شده تضعیف جهادی گروههای دست در امروزش متحد مبنایحقوقیمداخلهکشورشرااینگونهبیانکرد: اوال تقاضاازجانبحکومتمشروعمالیصورتگرفت...ثانیا همهقطعنامههایمجمع عمومیبدینامراشارهداشتند نهایتا عالوهبرمشروعیتناشیازماده 46 منشور ازجانب 1 سازماناکوواسواتحادیهآفریقاهمچنینتقاضاییصورتگرفتهبود. یخرب.تس ا جمعی مشروع دفاع اساس بر مداخله توجیه همانا مادهی 46 به استناد دلیل تواندبهعنوانمبناییبرایمداخلهفرانسه اندکهدفاعمشروعجمعینمی دانانبراینعقیده حقوق ستکهبهعدمامکاندفاع باشد.دلیلاینموضع باوربههمانرویکردسنتیدرحقوقبینالمللا 9 ازدیداینگروه دلیلاصلیعدمپذیرشحقبردفاع هایمسلحقائلاست. مشروععلیهگروه هایمسلح ترسازنواقصآناست.امامزایایایننهادبیشازآناستکه مشروععلیهگروه صرفا بهخاطرترسازنواقصشکنارگذاشتهشود.فرضکنیمکهاقداماتگروههایمسلحدریک یاچندکشورصلحوامنیتیکمنطقهیاجهانراتهدیدکند.بهطورهمزمان حکومتهاییهم هاراندارندودرعینحالزیربار هامستقرندتوانمقابلهبااینگروه هایمذکوردرآن کهگروه هایمسلحمنافعمشترکیبااین هایمیزبان گروه روندیااساسا حکومت هیچکمکخارجیهمنمی 1. The timeline of BBC World News on Mali, available at: accessed on 27 May Mali: Press Conference Given by M. Fabious, available at: accessed on 12 May Christakis, T., Bannelier, K. French Military Intervention in Mali: It s Legal But Why? available at: accessed on 23 June 2016.

11 مشروعیتمداخلهنظامیکشورثالثبراساسدعوتکشورمیزبان میلهستند.دراینصورتعدمشناساییحقدفاع هادارندونسبتمقابلهجدیباآنانبی گروه مشروعجمعیمیتواندفجایعوبحرانهایجهانیبهبارآورد.بنابراین یکنظردرحقوقبینالملل هاراپذیرفتولیدرعینحالبرای مدرنایناستکهبایدحقدفاعمشروععلیهاینگروه بایستدفاعمشروعجمعیرامشروطبه جلوگیریازخطراتناشیازشناساییچنینحقی می 6 تحققشروطیکردوازاینطریقنواقصموجودرانیزبهنحویجبرانکرد. یطورش رعایت به مسلح گروههای علیه مشروع دفاع مشروطکردن یعنی اینباره در تاکنوندیدگاههایمتنوعیبیانشدهاست:برخیبراینعقیدهاندبایدبهشدتحملهصورت گرفتهتوسطاینگروههاتوجهداشتواینکهآیادفاععلیهآنهاضروریاستیاخیر)معیار ضرورت(.البتهوفقنظرحکیمی گرچهاعمالمعیارضرورتخالیازفایدهنیستولیاین, Hakimi (.درهرصورت اهمیت :2015 معیارهاهمبرایشفافسازیموضوعکافینیست) 16 معیارضرورتدراینستکهکشورمداخلهکنندهبایدقبلازاستفادهازنیروینظامی باکشور.)Hakimi, 2015: میزبان گروههایمسلحهمکاریکند) 16 نیازا پیشنهادی میکند.معیار ارائه پیشنهاد عنوان به نیز را دیگری معیار پژوهش این قرارستکهبهماهیتوعملگروههایمسلحوپیامدهایانجامدفاعمشروعجمعیبرایصلح وامنیتبینالمللیتوجهویژهشود.برایمثال دفاعمشروعجمعیدرمالیوسوریهباصلحو امنیتبینالمللیارتباطتنگاتنگدارد.توجهبهاینمعیار نقشوجایگاهشورایامنیترادر امکانیاعدمامکانانجامدفاعمشروعجمعیبرجستهمیکند.اینمعیارشکلیوسازمانیمانع اب تینما شورای که است واضح میشود.البته نظامی نیروی از کشورها جانبه یک استفاده ساختارکنونیورویهسیاسیکهازخودنشانداده درحالحاضربرانجاماینوظیفهخطیر ناتواناست. اکنونباتوجهبهنکاتمذکوربهمداخلهفرانسهدرمالیبرگردیم:برخیادعاکردهاندکه رضایتحکومتمیزبان ونهدفاعمشروعجمعی مبنایاصلیمداخلهفرانسهدرمالیاست, Bannelier (.ایناستداللبادواشکالاساسیمواجههاست:اوال Christakis, 2013: 855( اگررضایتحکومتمیزبانرامبنایاصلیمداخلهقراردهیم باپسگرفتنرضایتمذکور 1 ایننگرش بویژههنگامیکهصلحوامنیت مداخلهنیزامکانپذیرنباشد. منطقا بایدادامه 6 متاسفانه تالشهاینظریهپردازانحقوقبینالمللدرراستایقاعدهمندکردندفاعمشروعهنوزبهنتیجهمطلوبوقابل.)Bethlehem, 2012: قبولازمنظرجامعهبینالمللینرسیدهاست.درینبارهبنگریدبه) ICJ, Democratic Republic of the Congo v. Uganda, 2005, para Lieblich, 2011: 33.

12 فصلنامهپژوهشحقوقعمومی سالهجدهم شماره 45 بهار بینالمللیدرخطراست پیامدهایناگواریدارد زیراسرنوشتتهدیدعلیهصلحوامنیت لاماک یلام مورد در رضایت پسگرفتن البته میافتد. میزبان حکومت دستان به بینالمللی غیرمحتملبودولیبرایمثالدرسوریهدولتاسدرضایتخودراپسگرفت)کهدرادامه بررسیمیشود(.دومینمشکلبنانهادنمبنایحقوقیمداخلهفرانسهبردعوتمالی بحث کنترلمؤثراست.درمالیدولتموقتبودکهازفرانسهدعوتکردونهیکدولتعادی Crook, هایجنوبیکشورمحدودمیشد) بهعالوهکنترلسرزمینیایندولتصرفا بهبخش یلاموس موقت دولت نفع به حکم دادن از بریتانیا دادگاه که شد ذکر : 2013 (.پیشتر 466 یارب هک بود باور براین دادگاه زیرا کرد خودداری پوند میلیون دو بازپرداخت دربارهی لاؤس لاح شود. اثبات باید بحث مورد سرزمین بر کنترل ادامه احتمال مؤثر کنترل اثبات ایآ درک اعتماد نمیتوان بدهی بازپرداخت برای موقت دولت یک به اگر که اینجاست دعوتیکدولتموقتبهمداخلهنظامیقابلاعتناست سوریه در امریکا مداخله 4-2. بعدازناآرامیهایسال 1966 درسوریه وضعیتاینکشوربهیکجنگتمامعیارداخلی هلمج زا تروریستها برای امن مکانی به کشور این اسد دولت تضعیف با نهایتا شد. تبدیل از داعش تبدیلشد.باتعللزیادوپس تسخیربخشهایزیادیازاینکشورتوسطگروههای 6 دراینراستااوباما رئیس بینالمللیتبدیلشد. تروریستی سوریهوداعشبهدغدغهاصلیجامعه جمهورآمریکا درسپتامبر 1965 اعالمکردکهکشورشباقصدنابودیداعشبهسوریهوارد 1 ود ناوتب دیاش حالت بهترین شدهاند در متذکر هم حقوقدانان برخی که همانطور میشود. مبنایحقوقیبرایایناظهارنظرمجملوالبتهدردسرسازاوبامایافت:اولی مداخلهبراساسدفاع مشروعجمعی دومی مداخلهبراساسدعوت.مبنایدفاعمشروعشایدبرایناساسباشدکه داعش مردمسوریهوعراقودرعرصهوسیعترخاورمیانهراتهدیدمیکندواگرآمریکاباآنها بینالمللی ازجملهایاالتمتحدهرا بهخطرمیاندازند.از مقابلهنکند تروریستهاکلجامعه طرفدیگر مبنایاستداللمبتنیبرمداخلهآمریکابراساسدعوتسوریهبهاظهارنظربعضی دییأت ار داعش علیه آمریکا حمالت مشروط طور به که برمیگردد سوری سیاستمداران 9 درابتداباتوجهبهرضایتمشروطدولتسوریهبهمداخلهینظامیآمریکاوهمینطور کردند. 6.مسلمابحثهایسیاسیوچراییمنفعلبودنجامعهبینالمللدرینحوزهبحثجداگانهایرامیطلبد. 2. President Obama, Statement on ISIL. 3. Syrian Foreign Minister: The US said We Are Not After the Syrian Army Before Airstrikes, available at:

13 221 مشروعیتمداخلهنظامیکشورثالثبراساسدعوتکشورمیزبان... عدمقطعیتاستداللتوسلبهدفاعمشروعجمعی برخیحقوقدانانبراینباوربودندکهدعوت ازکشورثالثبرایمداخلهبهترینزمینهحقوقیبرایتوجیهحملهآمریکاعلیهداعشرافراهم 6 بااینحال ایننظرازدوجهتقابلنقداست:اوال نبایدعدماعتراضحکومت میآورد. میزبانبهمداخلهنظامیکشورثالثدرخاکخودرابهمنزلهدعوتآنحکومتتلقیکرد. دولتهاممکناستبهدالیلمتعددیازاعتراضبهتحرکاتنظامیکشورهایثالثدرخاک خودامتناعورزندامااینعدماعتراضنهبهمنزلهدعوتکشورمیزبانتلقیمیشودونهضرورتا.)Hakimi, 2015: بهمعنیرضایتدولتمیزباناست) 20 افزونبراین اگرمبنایمداخلهآمریکارضایتحکومتاسدباشد وضعیتیکهصلحو امنیتبینالمللیرابهخطرمیاندازد بهمسئلهداخلیکشورمیزبانتبدیلمیشودونتیجتا در تینما و حلص حفظ با استداللی چنین گفتیم که است.همانطور دولت این رضایت گرو 1 بهعالوه اساسا کنترلمؤثرحکومتاسدبرقلمروسوریهبه بینالمللیدرتضادقرارمیگیرد. نظرفرضیمقبولنمیآیدتابتوانبهصحت دعوتبهمداخلهاوازلحاظحقوقیحکمکرد. مهمتراینکه درسپتامبر 1964 حکومتاسدطینامهایبهشورایامنیت صراحتا ازحمالت بهرهبریآمریکادرسوریهاعتراضکردواشعارداشتکهآمریکا بریتانیا فرانسه کاناداو 9 همان هتبلا استرالیادرتصمیمخودبرایمداخلهنظامیدرسوریهبااینکشورمشورتنکردند. بینالمللیدرچارچوب باتشکیلائتالفی میکندکه دعوت دولتها دولتسوریهمتعاقبا از 5 اینبخشازنامهاحتمالرضایت بعد حقوقبینالمللباخطرتروریستبینالمللمقابلهکنند. ازمداخلهراتوسطدولتاسدبازمیگذارد.بااینوجود استفادهازتوجیهدفاعمشروعجمعی تیاضر تیمها شدن کمرنگتر به منجر اساسا سوریه در حاضر تروریستی گروههای علیه دولتاسددراعتبارحقوقیمداخلهنظامیدیگردولتهامیشود. جنگند کشورهایترکیه فرانسهو ازمیانکشورهاییکهتحترهبریآمریکادرسوریهمی we-are-not-after-the-syrian-army-before-airstrikes #ixzz3mjkw64bf/, accessed on 23 June Goodman, R. Taking the Weight Off of International Law: Has Syria Consented to US Airstrikes?, available at: accessed on 16 August Kreb, C. The Fine Line between Collective Self-Defense and Intervention by Invitation: Reflections on the Use of Force against IS in Syria, available at: accessed on 4 July Letter from the Permanent Representative of the Syrian Arab Republic to the United Nations addressed to the Secretary-General and the President of the Security Council, A/70/385 S/2015/ ایننامهدرنهایتازشورامیخواهدکه»یکائتالفبینالمللیمؤثردرچارچوبحقوقبینالمللدراینراستاتأسیس شود«.البتهشایدازبخشآخراینمقالهبتوانرضایتضمنیسوریهرااستنباطکرد.

14 فصلنامهپژوهشحقوقعمومی سالهجدهم شماره 45 بهار بی» دولت معیار انگستان 6 جاستکهبهغیراز این توجه جالب نکته پذیرفتهاند. ناتون«را یا میل ای لیم اتخاذمعیاردولتبی اسالمیایران هیچدولتیمعترضبه جمهوری و دولتهایروسیه 1 هایروسیهوایرانبهاحترامبهحاکمیتسوریه البتهباتوجهبهتأکیدمکرردولت ناتواننشدهاست. شرطیاساسیبرایمداخله جایتعجبنیستکهروسیهوایران رضایتاسدرابهعنوانپیش هایثالثتلقیمیکنند. نظامیدولت تامادقا زا یا داعشسلسله ذکرایننکتهنیزخالیازفایدهنیستکهدراواخرسال 1964 اب تسناوت می امنیت شورای که داد انجام سینا صحرای و پاریس بیروت آنکارا در تروریستی بررسیآنهاصراحتا ازمبنایدفاعمشروعجمعیبرایمداخلهدرسوریهحمایتکند.اما شورادر قطعنامه 1153 زا سازیمفهومدفاعمشروعجمعیعلیهگروههای اینموقعیتخطیربرایشفاف یمامت للملا مسلحاستفادهنکرد.قطعنامهمذکورصرفا ازکشورهاخواستکه»مطابقحقوقبین 9 اینکهعبارت»مطابقحقوقبینالملل«بهطورکاملبهاقداماتنظامی اقداماتالزمراانجامدهند«. قانونیمیدهدیانه خودبررسیجداگانهای آمریکا روسیه فرانسهوسایرکشورهادرسوریهجلوه طلبد.امااینتعللشورایامنیتقابلاغماضنیستچراکهدفاعمشروعجمعیبهسبکوسیاق می سابقهدرتاریخحقوقبینالمللاستو ووسعتیکهدرسوریهانجامشد درنوعخوداقدامیبی هایموجوددرموردشرایطدفاعمشروعجمعیرابیشترکند.البتهدر تواندتردید سکوتشورامی داناناینسکوتشورابهمثابهاقدامیتاکتیکیاستکهشوراراازورودبه نظربرخیازحقوق 5.دهن یماو زاس کندوایجادقواعدجدیدراا عمالدولتهایرویه حقوقیحفظمی مباحثپیچیده سوریه در روسیه مداخلهی 4-3. در 99 سپتامیر 1964 روسیهاولینحملهخودرادرسوریهآغازکرد.وزیرخارجهاینکشوردر شورایامنیتبرنقشاساسیاسددرسوریهوتصمیمکشورشبرمداخلهتأکیدکرد.گرچهبا سیاسیمیانایندوکشور برمبنایحقوقیاینمداخلهاعتراضدرخوری توجهبهروابطدوستانه نشده ولیبرخیبرغیرقانونیبودناینمداخلهاصراردارند.استداللاینگروهبرایناساساست 1. UN Documents for Syria, available at: accessed on 16 March Black, I. and Roberts, D. ISIS Air Strikes: Obama s Plan Condemned by Syria, Russia and Iran, available at: accessed on 1 July SC/RES/2249, Akande, D. and Milanovic M. The Constructive Ambiguity of the Security Council s ISIS Resolution, available at: accessed on 4 May 2016.

15 مشروعیتمداخلهنظامیکشورثالثبراساسدعوتکشورمیزبان اعتراضمذکوربرنظریه»مشروعیت کهمداخلهروسیهصرفا براساسرضایترژیماسداست. شود(وحاکیازایناستکه دموکراتیک«بنانهادهشدهاست)کهدربخشیجداگانهتحلیلمی چوندولتاسدمشروعیتدموکراتیکندارد پسرضایتویهممقبولنیست.امابایدتوجه سوریه استفادهازمفاهیمزیباییچونمشروعیتدموکراتیکبرای داشتکهدرکشورچندتکه اعتبارکردنرضایتاسد صرفا بهمشکالتموجودمیافزاید.دراینمیانبهنظرمیرسدمشکل بی اساسیمداخلهروسیهبراساسدعوتاسد نداشتنکنترلمؤثربرقلمروسرزمینیاینکشورتوسط المللوجودحداقلیازکنترلمؤثربرای سنتیدرحقوقبین دولتاسداستچراکهطبققاعده توانندبهدفاعمشروع ست.بااینوجود اگرسایرکشورهامی دعوتثالثبهمداخلهضروریا 1 توانازاستفادهازاینتوجیهاستثناکرد. جمعیاستنادکنند روسیهرانمی دهدکهنوعرفتارگروههایمسلح بررسیمداخالتنظامیدولثالثدرمالیوسوریهنشانمی هدف نقشیبهغایتحیاتیدراعطایمجوزبهادعایدفاعمشروعجمعیدارد.قطعیقین اگر المللقلمدادنمیشدند رفتارگروههایمسلح مذکوردرسوریهومالینقضفاحشحقوقبین داد.بایدبهخاطر المللیچنینواکنشمالیمیبهمداخالتنظامیموردبحثنشاننمی جامعهبین یفاک لرتنک با چه مسلح گروههای سابق یوگوسالوی دادگاه حکم براساس که باشیم داشته هلئسم.)Clapham, :2006 المللاند) 90 سرزمینیوچهبدونآن قادربهنقضقواعدآمرهحقوقبین شرطیبهمنظورتأیید تواندتوسطشورایامنیتبهعنوانپیش نقضقواعدآمرهبهخودیخودمی هایمسلحبهکارگرفتهشود. دفاعمشروعجمعیعلیهگروه یمن و اوکراین در مداخله و مؤثر کنترل 5. مداخلهنظامی روسیهدر 1965 دراوکراینومداخلهنظامیبهرهبریعربستاندرسال 1964 دریمندرزمرهچالشیترینقضایایتاریخحقوقبینالمللدربابمداخلهبراساسدعوتاست. بینالمللیبهایندوبحرانمتفاوتبودهولیمشابهتهایزیادیمیانایندو گرچهپاسخجامعه هستکهتحلیلشانراذیلیکعنوانتوجیهمیکند. 1. Robins-Early, N. Russia Says Its Airstrikes in Syria are Perfectly Legal. Are They? Huffington Post, available at: accessed on 10 July الزمبهذکرستکهاگرروسیهبرمبنایدفاعمشروعجمعیعملکند اینمبنامیتواندروسیهرادرانتخابگروههایی کندبسیارمحدودکند. یم کهبهآنهاحمله

16 فصلنامهپژوهشحقوقعمومی سالهجدهم شماره 45 بهار اوکراین در روسیه مداخله 5-1. مداخلهنظامیدراوکراینبراساستقاضاییانوکویچ رئیسجمهورمعزولاینکشورکه بهروسیهگریختهبود صورتگرفت.بافراریانوکویچ مجلساوکراینیکرئیسجمهور موقتانتخابکرد)زمانی نیکویی 141:6934 (.ازاینپس دیگراوکرایندرکنترلمؤثر یانوکویچنبود.بهعالوه درانتخابرئیسجمهورموقتوعزلیانوکویچقواعدحقوقاساسی اوکراینهمنقضشد.درابتدایبراندازیحکومتیانوکوویچ دولتموقتاوکرایننتوانست آنمیزانازکنترلمؤثرراکهدولتقانونی یانوکویچ)قبلازفرارش(بربخشاعظمکشور قافتا هب قریب اکثر در نیست: ذهن از دور امری چنین البته آورد. دست به سریعا داشت تلود هن و معزول حکومت نه آن در که دارد وجود انتقالی دورهی حکومتها سرنگونی موقتهیچیککنترلعملیبراوضاعکشورندارند. بااینحالروسیهبااستنادبهنامهایازرئیسجمهورمعزولاوکراینبهتوجیهحملهنظامی دش هیسور خاک به کریمه انضمام به منجر سریعا که حملهای پرداخت اواکراین به خود, Nikouei (.جالبآنکه چنینتوجیهیدرنظرقاطبهحقوقدانانموردقبول Zamani, 2016: 39( 1 6 وحتیخودیانوکوویچهمبعدازمداخلهیروسیهازدعوتشاظهارپشیمانیکرد. واقعنشد 9.تسج دلیلمخالفتحقوقدانانبینالمللیبامداخلهنظامیروسیهرابایددراصلبرابریمنفی ایناصلدرواقعبرمبنایقاعدهسنتی کنترلمؤثرسرزمینیبنانهادهشدهودرصدداستتاادعای بیطرفیوعینیبودن اصلکنترلمؤثربرسرزمینرادردورهانتقالیاعمالکند.اصلبرابری منفی درواقعراهکاریستبرایجنگهایداخلیکهدرآنتعیینکنترلمؤثرطرفین درگیری, Schachter (.درایناوضاعبهنظرم : )1641 دشواریروبرست با 5.)Gray, 2008: 81( هیچیکنبایدازحقدعوتبرمداخلهبرخوردارباشند یرسدطرفینمنازعه ستچراکهنهدولتموقتونه ا خوان باری اصلبرابریمنفیکامال بااوضاعاوکراینهم یانوکویچدرموقعیتینبودندکهبتوانندکنترلمؤثربرقلمروسرزمینیداشتهباشند.نتیجهآنکه پذیرشاصلبرابریمنفی بیشکجاییبرایتوجیهحقوقیمداخلهروسیهدراواکراینباقی 1. Borgen, C. Recent International Legal Scholarship on the Crisis in Ukraine, available at: accessed on 23 February Milanovic, M. Yanukovych confirms he invited Russian intervention, available at: accessed on 19 October Negative Equality Principle. 5.برایدیدننظرمخالفبنگریدبه: Ashley Deeks, Russia in Ukraine: A Reader Responds, available at: /03/russia-in-ukraine-a-reader-responds/, accessed on 1 November 2017.

17 مشروعیتمداخلهنظامیکشورثالثبراساسدعوتکشورمیزبان نمیگذاردزیرامداخلهروسیهدراوکراینبراساستقاضاییانوکویچ گریختهبهروسیهصورت همینمسئلهنوعیاجماعحقوقیدرمیانحقوقدانانبینالمللینسبتبهغیرقانونی گرفتهبود. Burke-White, 2014: 1360; Wisehart; بودنمداخلهنظامیروسیهدراوکراینبهوجودآورد), Nikouei (.بااینحال متاسفانهمسئلهمداخلهنظامیعربستاندریمن-با Zamani, 2016: 58 مداخله با بینالمللی جامعه قبلی مخالفت وجود نهادهای محکومیت نه اوکراین- در روسیه بینالمللیرابرانگیختهاستونهآنچنانکهبایدازجانبحقوقدانانبینالمللیموردمداقهقرار گرفتهاست. سعودی عربستان رهبری به یمن در مداخله 5-2. ناآرامیهادریمنباتصمیمحکومتمبنیبرافزایشقیمتبنزیندرآگوست 1965 شروع شد.نهایتا درژانویه 1964 حوثیهاتوانستندصنعاپایتختاینکشورراتصرفکنند)شادلو 44:6939 (.حکومتیمناینعملراکودتادانستودرنهایترئیسجمهوروقت منصور ار 1196 قطعنامه امنیت هادی استعفادادودرخانهزندانشد.در 64 فوریه 1964 شورای 6 ششروزبعد هادیبه تصویبکردوبهاقدامحوثیهادرسرنگونیحکومتاعتراضکرد. شهرعدنگریختواستعفایخودازسمتریاستجمهوریراپسگرفت. در 19 مارس 1964 عربستانسعودیائتالفیازکشورهایعربیعلیهحوثیهاتشکیلداد. اینائتالفبرایتوجیهمداخلهنظامیخود بهنامههادیاستنادکرد.بخشیازنامههادیازاین قراراست: براساساصلدفاعمشروعمندرجدرمادهی 46 منشورسازمانمللمتحدوبراساسمنشور اتحادیهعربومعاهده»دفاعمشترکاعراب«ازشمامیخواهمبااستفادهازهرطریقممکنو 1 ضروری ازجملهمداخلهنظامی ازماحمایتفوریبهعملآورید. تیهام هک ارچ است اذهان گمراهکردن برای صرفا نامه این در منشور ماده 46 به ارجاع گروههایمسلح هدفبرایادعایدفاعمشروعجمعیبسیارمهماست.برایمثال درکشور مالیهدفمداخلهفرانسهگروههاییبودکهشورایامنیتآنهاراباعنوانگروههایتروریستی اب ابیرقت حوثیهانهممکناستونهمطلوب: دانستن تروریستی درصورتیکه کرد شناسایی اطمینانمیتوانگفتکهحوثیهاسهمیکلیدیدرساختارسیاسییکیمنباثباتبرعهده 1. SC/RES/2201, GCC issues statement on Yemen, available at: print/ announcement/ announcement aspx, accessed on 5 October 2016.

18 فصلنامهپژوهشحقوقعمومی سالهجدهم شماره 45 بهار دارند.ازطرفی قطعنامههایشوراهممرتبا برگفتگوهایملیدریمنتأکیدکردهاند. تریندلیلبرایمداخلهدریمنهمباشد همانادعوتهادیمبنیبر توجیهدومکهشایدقوی توانگفتکههادیدر وضعیتهادیویانوکویچ بهقطعیتمی ست.بامقایسه ا نظامی مداخله یکدرسمتخودنبودند هردوکنترلخودرادربخشمهمیاز وضعیتیبهترازوینبوده:هیچ کشورخودازدستدادهوهردومجبورشدندبهکشورمتحدخود)یعنیعربستان/روسیه(پناه ببرند.بااینحال نبایدازادعایعربستانسعودیومتحدانشمبنیبرتقویتنیروهایحوثیتوسط 1 جمهورمعزولیمننیزدرنامهخودبهطورضمنیبهدخالتنیروهای رئیس ایرانچشمپوشیکرد. عاضوا رد ایران مستقیم دخالت اگر که ادعا این کند.اهمیت اشارهمی اوضاعیمن در خارجی دهدوبنابراینعربستانودیگر داخلییمنثابتشود اصلبرابریمنفیاعتبارخودراازدستمی قبلیکشورثالث)ایران(برایتوجیهحملهنظامیخودراه جوبااستنادبهمداخله هایمداخله دولت تریدرپیشدارند.بااینوجود مقاماتایرانیمکررا هرگونهدخالتدریمنراردکردهاندو ساده گونهمدرکقابلاعتنایینیزازدخالتدولتجمهوریاسالمیایراندراوضاعیمنبهدست هیچ 9 ناریا بناج زا اه قبلیایرانواتهامتقویتحوثی درچنینشرایطی استنادبهمداخله نیامدهاست. عربستانسعودیمحلیازاعرابپیدانمیکند. برایتوجیهحمله دفاعمشترکاعراباست توجیهسومدرنامه امکانانجاممداخلهبراساسمواد 1 و 9 معاهده دهدوقتیکه»تمامیتسرزمینی استقاللیاامنیتدیگراعضابهخطرافتاد«کهبهاعضااجازهمی اندکهچنینمعاهداتیدرتضادباقواعدآمرهحقوق اقداماتدفاعیانجامدهند.برخیبراینعقیده, Roth (.برخیدیگرنسبتبهچنین :2000 الملل ازجملهممنوعیتتوسلبهزور است) 328 بین معاهداتیبامسامحهمینگرندوانعقادچنینمعاهداتیرابخشیازا عمالحاکمیتکشورهامیدانند, Nolte (.گروهیدیگرموضعیمیانهگرفتهومعتقدندکهدرارزیابیاینمعاهداتدو 1993: 625( ارادهدولتبودهودوم چه نکتهحائزاهمیتاست:اول چهکسیدرزمانانعقادمعاهدهبیانکننده, Wippman (.هدفموضع :2000 کسیدرزمانمداخلهازجانبملتسخنمیگوید) ستکهدرمعاهداتدفاعمشترکمعیارهایبشردوستانهودموکراتیکچهدرانجام اخیراینا بخشیبهخودمعاهدهنقشکلیدیبازیکند.باتوجهبهعدموجود مداخلهوچهدرمشروعیت 1. SC/RES/2204, Al Arabiya News, Iran and Hezbollah trained Houthis to harm Yemenis, available at: Houthis-to-harm-Yemenis-.html, accessed on 17 November Kutsch, T. US Says Houthis Obviously Receive Iran s Support, But Experts not So Sure, available at: accessed on 14 July 2016.

19 مشروعیتمداخلهنظامیکشورثالثبراساسدعوتکشورمیزبان توانگفتکهایندولنمایندگان هایدموکراتیکدراکثردولائتالفعلیهیمن اصال نمی رویه 6 عماجم رد دفاعی قابل بشری حقوق رویه کشورها این سو دیگر از هستند. خود ملت واقعی المللیندارند. بین رد نتوانستقانونیبودنمداخله درقطعنامه 1161 کهشورایامنیت نیست ازاینروعجیب جمهورمعزولبرایمداخلهاشاره درخواسترئیس هب تنها کند.اینقطعنامه یمنراشناسایی 1 درخواستیکهباتوجهبهادلهبررسیشده تردیددراعتبارحقوقیآنبسیارسادهاست. دارد. متأسفانه مداخلهائتالفعربیدریمن ازسویشورانهردشدونهتأییدکهالبتهاینامرازمنظر سیاسیبهمعنینشاندادنچراغسبزبهاینائتالفاست تأییدیسیاسیکهازلحاظحقوقی کامال ناپذیرفتنیاست..6 دیگراینکه قطعنامهمذکورهادیرارئیسجمهور»مشروع«یمنمیداند.اگرمنظورشورای de (یمناست ایننکتهبه ستکههادیرئیسجمهورقانونی( jure ا امنیتاز»مشروع«این خودیخودنمیتوانداستحقاقاوبرایدعوتبهمداخلهنظامیراتوجیهکند.البتهممکناست تس ا مشروعیتدموکراتیکباشد.بنابراینالزم منظورشورااز»مشروع«اشارهضمنیبهنظریه ابتداایننظریهتبیینوسپسارتباطآنرابایمنبررسیشود. شا نظریه دموکراتیک مشروعیت تارطخ رب خود که است فرانک دموکراتیک مشروعیت نظریهپردازان مهمترین از یکی کامال واقفبود:ویهموارهتأکیدمیکردکهنبایداینمفاهیمپرطمطراقراهرابرای سوءاستفادهنظامیبازکندونبایدنی اتاستعماریکشورهایبهاصطالحمتمدنلوایدموکراسی, Franck (.البتهترسفرانککامال موجهبودچراکهفقطسهسالقبلازارائه :1992 بپوشد) 46 9 ادارهمیشد مداخلهنظامیانجام نظریهاش آمریکادرپاناما کهتوسطرژیمدیکتاتورینوری گا 5 بینالمللیبهشدتبه وجامعه داد مداخلهایکهباسوءاستفادهازمفهومدموکراسیانجامشد 4 درهمینراستا فرانکسعیکردنقشیاساسیبرایشورایامنیتشناسایی آناعتراضکرد. هایائتالفشامل:کویت بحرین عربستانسعودی اماراتمتحده قطر سودانومصرند.برای 6.الزمبهذکرستکهدولت هابنگریدبه: بررسیتفصیلیایندولومیزانمشارکتآن , accessed on 19 November SC/RES/2216, Noriega.)D Amato, 1990: 5.برایدیدگاهیکهمداخلهدرپاناماراموجهمیداندبنگریدبه) GA/RES/44/240, 1989.

20 فصلنامهپژوهشحقوقعمومی سالهجدهم شماره 45 بهار لیلد هب ار کشور یک امور در مداخله بتوان شورا این تصویب با تنها که بهگونهای کند.)Franck, 1992: نادیدهگرفتنحقمردمبهدموکراسیموجهدانست) 84 مسلما تأکیدبرمشروعیتدموکراتیکنتایجمهمیدرمداخلهبراساسدعوتدارد)عزیزی نیا رد نباشد آن مؤثر کنترل به وابسته صرفا حکومت یک اعتبار اگر چراکه 699:6939 ( نتشادن علیرغم و مشروعیتش دلیل به صرفا شده برکنار که دموکراتیکی حکومت صورت هیلع هک کودتاهایی درباره بهخصوص نکته این کند. مداخله تقاضای میتواند مؤثر کنترل رب هلخادم دو میالدی 39 دهه در است. کارآمد میگیرد صورت دموکراتیک حکومتهای اساسدعوتانجامشدکهایننظررابهذهنمتبادرمیکردندکهآفتابمعیارکنترلمؤثردر بینالمللیروبهغروباستودرعوضمالکهایدموکراتیکدرگرمایپسازجنگ عرصه سردپابهعرصهوجودگذاشتهاند:هایتیدرسال 6336 وسیرالئوندرسال هایتی روهمج سیئر انتخاباتهایتیدرآغازدههنودبانظارتسازمانمللانجامشدوآریستید شد.اماکمیبعدباکودتاسرنگونشدوجامعهبینالمللیهمازشناساییحکومتنظامیامتناع, Talmon (.نهایتا پسازکشمکشیدوساله شورایامنیتدرقطعنامه 359 :1998 ورزید) 11 یماظن یورین ایجاد به و کرد اجابت را هایتی در نظامی مداخله بر مبنی آریستید دعوت 1 چندملیتیاهتمامورزیدبااینهدفکهاوضاعهایتیرابهحالتسابقبرگرداند. و تردیددرقانونیبودننامهاش جاییبرای بینالمللیبرمشروعیتآریستید جامعه اجماع دیتسیرآ دعوت علنیشدن از قبل ماهها حتی نگذاشت. باقی مداخله بر مبنی وی تقاضای صداهاییشنیدهمیشدکهعلیرغمنداشتنکنترلمؤثر چنینتقاضاییازجانبویغیرقانونی, Roth (.البتهبرخیازنویسندگانتفسیردیگریازوقایعهایتیدارند. :1993 تلقینمیشود) 513 وفقنظراینگروه آنچهشورایامنیترابهاعطایمجوزمداخلهنظامیدرهایتیواداشت نگرانیازسیلعظیمپناهندگانبهسویآمریکایشمالیبود نهرغبتبهبازسازیدمکراسیدر یتیاه رد نظامی مداخله درباره نمیتوان شد مشخص.)Mansell et. al. :2015 )136 هایتی بزرگنماییکردوباتعمیمآننتایجغیرواقعیگرفت. 1. Aristide 2. SC/RES/940, 1994.

21 مشروعیتمداخلهنظامیکشورثالثبراساسدعوتکشورمیزبان سیرالئون 6-2. درم ی 6331 اوضاعسیاسیدرسیرالئونبسیارآشفتهشد:نظامیانعلیهرئیسجمهورمنتخب 6 شوریدندواوواداربهفرارازکشورشد.باتقاضایک باح نیجریهوسازمان کشور ک باح ا کوواسعلیهحکومتکودتا مداخلهنظامیکردند.نهایتا مداخلهمذکوربهرهبرینیجریهدر فوریه 6339 بهثمرنشستوکباحبهسمتشبازگشت. شایانذکرستکهشورایامنیتهیچگاهمداخلهمذکورراصراحتا تأییدنکردگرچهاز 1 ازاینمنظروضعیتسیرالئونباهایتیبسیارمتفاوت پیامدآنوبازگشتکباحاستقبالشد. است.برخیبراینباورندکهاصلیترینتوجیهحقوقیبرایمداخلهدرسیرالئونرضایتکباح رثؤم کنترل معیار با نتیجهگیری این مسلما.)Nowrot, Schbacker, :1998 )386 است بوده آشکارادرتضاداست اینمعیاربهدولتهایبهاصطالحدرتبعیداجازهنمیدهدکهتقاضای مداخلهدرکشورراداشتهباشند.باتوجهبهقضیهسابقآنیعنیهایتی مداخلهدرسیرالئون اینگونهتحلیلشدکهدعوتبهمداخلهتوسطیکحکومتمنتخبودموکراتیکازمنظر است معتبر حقوقی ار بنیادین سؤال یک تحلیل این اما.)Nowrot, Schbacker, :1998 )386 شا ینیمزرس قلمرو بر کنترلی که مشروع دموکراتیک حکومت یک میگذارد:آیا بیپاسخ وت ندارد می اندبهمداخلهنظامییککشورخارجیغیردموکراتیکرضایتدهد اینسؤال درک تباجا نیجریهکهدعوتکباحراسریعا سیرالئونمرتبطاست:حکومت قضیه با دقیقا 9 آپاچا جنرال توسط خود هک فردی میشد اداره بود نظامی دیکتاتوری که ریاستجمهوریاشرامرهونیککودتایموفقنظامیدرسال 6339 علیهحکومتمنتخب 5 وقتبود. یربهر هب نظامی مداخله بر مبنی کباح رضایت که میکند آشکار موشکافانه مقایسه یک نیجریهدرسیرالئونبسیارشبیهبهدعوتهادیازائتالفعربیبرایمداخلهنظامیدریمناست. تو اگرقراراستنظریهمشروعیتدموکراتیکبی جهینظریهکنترلمؤثررابهارزشهایجامعه بینالمللی-ازجملهدموکراسی-جبرانکند اینکهمداخلهکنندگانخودنیزدرادارهداخلی کشورشانبهارزشهایمذکوراحترامبگذارند انتظارنامعقولینیست.اگرایننکتهرانپذیریم 1. Kabbah. 2. SC/RES/1156, General Apacha 4. Howard French, A Special Report: Nigeria, in Free Fall, Seethes Under General NY Times, 4 April 1998, available at: accessed on 2 September 2016.

22 فصلنامهپژوهشحقوقعمومی سالهجدهم شماره 45 بهار ناماد هب دست کشور یک در دیکتاتوری برکناری برای زیرا میشویم فاحش تناقضی دچار دیکتاتوریدیگرمیشویم. لیزنت ار رثؤم کنترل نظریه جایگاه سیرالئون و هایتی که شویم قائل نظر این به اگر حتی نلاوج یارب فضایی دیگر دموکراتیک مشروعیت که کرد تصور نباید هم باز ولی میدهند بود.درواقع گرچه استثنایی سیرالئون و هایتی بلکه قضایای است نگذاشته باقی مؤثر کنترل بینالمللیدرآیندههمکودتاهاییازایندستراتقبیحکندیاحتینقض ممکناستجامعه تعهداتبینالمللیبداند ولیازایناستثنائاتنمیتواناستقراوتعمیمیکلیانجامدادونتیجه, Roth (.نباید :2010 گرفتکهبرایا عمالحقوقحاکمیتیدیگرکنترلمؤثرضرورینیست) 37 6 رویهبینالمللیهممؤید فراموشکنیمکهشورایامنیتوضعیتهایتیرا»استثنایی«دانست. می استثناییبودنایندومورد باشدچراکهیافتننمونههاییازکودتاعلیهحکومتهایمنتخبکه پاسخجامعهبینالمللیرابههمراهنداشتهکاردشوراینیستوحتیچنینحکومتهاییبعضا, d Aspremont (.جالبترینمثالدراینبارهخودهایتی : شناساییهمشدهاند) است:درسال 1995 کودتایدومیعلیهآریستیدرخدادکهجامعهجهانیواکنشخاصیبدان نشاننداد.گرچهآریستیددرسال 1995 محبوبیتکمتریداشتولیدرانتخابدموکراتیکاو, Blackeley (.شورایامنیتهمحکومتجدیدراشناسایی :2009 نمیتوانتردیدیداشت) دیسرن گوش به کودتا حکومت دموکراتیک مشروعیت عدم بر مبنی اعتراضی دیگر و کرد فرضکنیم اینبارآریستیدازمتحدانشتقاضایمداخلهمیکرد.باموضعشورایامنیتوجامعه یقوقح هیجوت برای نمیتوانستند دیگر میکردند هم مداخله متحدانش اگر حتی بینالمللی مداخلهتنهابهدعوتآریسیتیداستنادکنند. سیئر ار هادی 1964 سال در امنیت شورای درآخریکسؤالاساسیباقیمیماند:چرا افرص نآ دلیل اگر نکرد تأیید 1995 در را آریستید مشروعیت ولی دانست مشروع جمهوری مشروعیتدموکراتیک بهدالئلمتفاوتی توانگفتکهنظریه پروامی ست بی ا مالحظاتسیاسی ینیزگیاج للملا ستکههنوزنتوانستهدرواقعیتسیاسیوحقوقبین ا کهذکرشد معیاریذهنی استوار مدع هتشاد اذعان نیز کریستیوتیس که همانطور بنابراین باشد. مؤثر کنترل نظریه برای زدگیدراعمالاصلمشروعیتدموکراتیکآنقدرتأثیرگذارهستکهاصل انسجاموسیاست کنترلمؤثرجایگاهخودرادراعتباررضایتحکومتدردعوتازدولثالثبهشکلیتزلزلناپذیر 1. SC/RES/940, SC/RES/1529, 2004.

23 مشروعیتمداخلهنظامیکشورثالثبراساسدعوتکشورمیزبان )Kritsiotis, 2015: حفظمیکند) نتیجهگیری سالهاستکهنظریهکنترلمؤثرمعیاریبیرقیببرایاعتبارحکومتهاست.اماباامعان نظربهحمایتروزافزونجامعهبینالمللیازارزشهایدموکراتیک بایدپذیرفتکهاعتبار نظریهکنترلمؤثرباپایانجنگسردتنزیلیافتهاست.باری قضایاییچونهایتیکهدرآن مداخلهبراساسدعوتبدونتوجهبهمعیارکنترلمؤثرصورتگرفتهرابایدبهصورتبسیار بینالمللیدانست.ازطرفدیگر معنایدقیق مضیقتفسیرکردومثالهاییاستثناییدرعرصه کنترلمؤثر حدودآنوشرایطاعمالشهنوزپشتابرتاریکیازابهاماتپوشیدهاست. اگرچهاعمالمعیارکنترلمؤثرهموارههمراهباابهاماتیناگزیربودهاستولیکندرطی سالیاندرازیکهاستفادهازاینمعیاردرعرصهبینالمللیمیگذرد برخیازجنبههایکنترل مؤثرهموضوحبیشترییافتهاند.بهعنوانمثال امروزهمیتوانبهشکلیسلبیدریافتکهچه قسمازکنترلرانبایدباکنترلمؤثراشتباهگرفت.تحلیلقضایایمذکوردراینپژوهشاین رد نتیجهرابهذهنمتبادرمیسازدکهدولدرتبعیدبههیچرویقابلیتاعمالکنترلمؤثر سرزمینخودرادارانمیباشندوبنابرایندعوتاینگونهدولتهایثالثبرایمداخلهنظامی باطلتلقیمیشود)قضایایاوکراینویمنبهاستثنایهایتی(. همینطوردولتهایدستنشاندهرانمیتواندارایکنترلمؤثرواهلیتبرایدعوتدیگر هادانست)مداخلهشورویدرافغانستان(.بههمینترتیب نبایددولتهاییراکهبخش دولت قابلتوجهیازسرزمینخودراازدستدادهاندونهادهایدولتیومدنیآنهاباآسیبهای اند دولتهایدارایکنترلمؤثردانست)سوریهومالی(.نهایتا حضورسنگین جدیمواجهشده نیروهاینظامیدولتهایخارجیدرخاکیککشوررابایدامارهازعدمتواناییاعمالکنترل چیه هب سلبی موارد این چه تاجیکستان(.اگر داخلی )جنگ گرفت میزبان دولت توسط مؤثر عنوانمعیارهایجامعومانعیدرتعریفکنترلمؤثربهدستنمیدهندولیکنبایدازاینمجمل حدیثمفصلخواندوهمینمایهازمعیارهایهنجاریرابهمثابهاستاندارهاییمهمتلقیکرد چراکهبیتوجهیبهایناندکمعیارهایهنجاریخودمتضمنفجایعینظیرآنچهدریمنو اوکراینمشاهدهمیشود خواهدشد. بینالمللی ضمنتبیینوشفافسازیمفاهیمکنترلمؤثرومشروعیت بهنظرمیرسدجامعه دموکراتیک بایدبهسمتتعادلمیانایندومعیارپیشرود.گرچهسؤاالتمطروحدراین

24 فصلنامهپژوهشحقوقعمومی سالهجدهم شماره 45 بهار نوشتارپرسشهایکامال تئوریکبهنظرمیرسد ولیسعیشدباطرحقضایاوپروندههایمتعدد حقوقینتایجعملیهریکنشاندادهشود.بهعالوه تجربهسوریه اوکراینویمنحاکیازاین از استکهبحثمذکورموضوعیفراموششدهدرتاریکخانهتاریخ حقوقبینالمللنیستبلکه چالشهای مهمترین بین جامعه روز المللی دوجو عدم که دیدیم همچنین میرود. شمار به تواندمهمترینرویههایعملیدرحقوقبینالملل مثلدعوتبه شفافیتدرمعیارکنترلمؤثرمی مداخله استفادهازنیروینظامیو...رادرابهاموتردیدنگهداردوپایمفاهیمدیگریمثلدفاع مشروعجمعیراهمبهپیشبکشد.چنینابهاماتیباعثشدهکهجامعهبینالمللنسبتبهمداخله روسیهدراوکراینومداخلهاتئالفعربیدریمنبرخوردیدوگانهداشتهباشد.رویکرددوگانه شورایامنیتنیزدراینجاقابلاغماضنیست.شورانهتنهاهادیرامشروعدانست بلکههنوز موضعمحکمیدربارهمداخلهائتالفعربیدریمننگرفتهاست.باسکوتومشارکتضمنی 6 شورا اکنونوضعیتیمنبهیکفاجعهانسانیتمامعیارتبدیلشدهاست. منابع فارسی الف( - - مقالهها بارینچهاربخش ویکتور ) 6939 (»ارزیابیحقدفاعمشروعیجمعیدرحقوقبینالمللی - هایحقوققضایی دوره 61 شماره 41. معاصر«ترجمهعلیقاسمی دیدگاه یللملا تحققمسئولیتبین برای عاملی کنترلمؤثر کلییا راعی مسعود ) 6999 (»کنترل دولت «مطالعاتحقوقخصوصی)حقوقسابق( دوره 39 شماره 9. زا اوکراین - - از کریمه جدایی سرنوشت:بررسی تعیین»حق )6934( مجید نیکویی و مسعود زمانی المللوحقوقداخلی«تحقیقاتحقوقی شماره 19. منظرحقوقبین سیفی سیدجمال ) 6919 (»تحوالتمفهومحاکمیتدولتهادرپرتواصلتعیینسرنوشت ملتها«تحقیقاتحقوقی شماره 64. جیلخ هقطنم اخیر بحران عنوان )به یمن به عربستان حمله»بررسی )6939( شیده شادلو فارس( باتاکیدبرموازینحقوق«مطالعاتخلیجفارس دوره 6 شماره 5. قراردادی«مجله رابطه وجود با بالجهت استفاده به حسین ) 6915 (»استناد سید صفایی - 1. Amnesty International, Yemen: Bombs Fall from the Sky Day and Night : Civilians under Fire in Northern Yemen, available at: /2015/en/, accessed on 27 January 2016.

25 212 المللی دوره 1 شماره 1. حقوقیبین مشروعیتمداخلهنظامیکشورثالثبراساسدعوتکشورمیزبان... عزیزی ستار ) 6939 (»بررسیمشروعیتدعوتازمداخلهخارجیدرمخاصماتداخلیبا - المللیدادگستری«پژوهشحقوقعمومی دوره 69 شماره 99. تاکیدبررایدیوانبین پور فریدهوممتاز جمشید ) 6996 (»دفاعمشروع«مجلسوراهبرد دوره 3 محمدعلی - شماره 94. انگلیسی ب( Books - Abbas, A, (2014), Complete International Law: Text, Cases, Materials, 1 st edition, Oxford: OUP. - Akiner, S, et al. (2013), Tajikistan: The Trials of Independence, 1 st edition, London: Rutledge. - Blackeley, R, (2009), State Terrorism and Neo-Liberalism: The North in the South, 1 st edition, London: Rutledge. - Chen, T, (1951), The International Law of Recognition, 2 nd edition, Russia: Рипол Классик. - Clapham, A, (2006), Human Rights Obligations of Non-State Actors, 1 st edition, Oxford: OUP. - Corten, O, (2010), The Law against War: The Prohibition on the Use of Force in Contemporary International Law, 1 st edition, New York: Bloomsbury Publishing. - d Aspremont, J, (2011), : The Rise and fall of Democratic Governance in International Law, in J. Crawford (ed.), Select Proceedings of the European Society of International Law. - Dinstein, (2011), War, Aggression and Self-Defense, 1 st edition, Cambridge: CUP. - Gray, C, (2008), International Law and the Use of Force, 1 st edition, Oxford: OUP. - Lauterpacht, H, (1947), Recognition by International Law, 4 th edition, Cambridge: CPU. - Lieblich, E, (2013), International Law and Civil Wars: Intervention and Consent, 1 st edition, London: Rutledge.

26 فصلنامهپژوهشحقوقعمومی سالهجدهم شماره 45 بهار Mansell, W, et al. (2015), A Critical Introduction to Law, 1 st edition, London: Routledge. - Peterson, M, (1997), Recognition of Governments: Legal Doctrine and State Practice , 2 nd edition, Oxford: OUP. - Roth, B, (2000), The Illegality of Pro-Democratic Invasion Pacts in G. Fox, B. Roth (eds), Democratic Governance and International Law, 1 st edition, Cambridge: CUP. - Talmon, S, (1998), Recognition of Governments in International Law: With Particular References to Governments in Exile, 2 nd edition, Oxford: OUP. - Wippman, D, (2000), Pro-Democratic Intervention by Invitation in G. Fox, B. Roth (eds), Democratic Governance and International Law, 1 st edition, Cambridge: CUP. Articles - Bannelier, K, Christakis, T, (2013), Under the Security Council s Watchful Eyes: Military Intervention by Invitation in the Malian Conflict, Leiden Journal of International Law, Vol. 26, No Bethlehem, D. (2012), Self-Defense against an Imminent or Actual Armed Attack by Nonstate Actors, American Journal of International Law, Vol. 106, No Burke-White, W, (2014), Crimea and the International Legal Order, Faculty Scholarship Paper, Vol. 6, No Crook, J, (2013), Contemporary Practice of the United States: United States Provides Military Support to French Operations against Militants in Mali, American Journal of International Law, Vol. 107, No D Amato, A, (1990), The Invasion of Panama Was a Lawful Response to Tyranny, American Journal of International Law, Vol. 84, No d Aspremont, J, ( ), Responsibility for Coups in International Law, ( ) Tulane Journal of International and Comparative Law, Vol. 18, No Deeks, A, (2012), Unwilling or Unable: Toward A Normative Framework for Extraterritorial Self-Defense, Virginia Journal of International Law Vol. 52, No Deeks, A, (2013), Consent to the Use of Force and International Law Supremacy, Harvard International Law Journal, Vol. 54, No. 1.

27 212 مشروعیتمداخلهنظامیکشورثالثبراساسدعوتکشورمیزبان... - Doswald-Beck, L, (1985), The Legal Validity of Military Intervention by Invitation of the Government, British Yearbook of International Law, Vol. 56, No Finucane, B, (2012), Fictitious States, Effective Control and the US of Force against Non-State Actors, Berkley Journal of International Law Vol. 20, No Franck, T, (1992), The Emerging Right to Democratic Governance, American Journal of International Law, Vol. 86, No Franck, T, (2001), Terrorism and the Right of Self-Defense, American Journal of International Law, Vol. 95, No Hakimi, M, (2015), Defensive Force against Non-State Actors: The State of Play, 91 International Law Studies, Vol. 91, No Kritsiotis, D, (2015), Interrogations of Consent: A Reply to Erika de Wet, European Journal of International Law, Vol. 26, No Le Mon, C, (2003), Unilateral Intervention by Invitation in Civil Wars: Effective Control Test Tested, International and Politics, Vol. 35, No Lieblich, E, (2011), Intervention and Consent: Consensual Forcible Interventions in Internal Armed Conflicts as International Agreements, Boston University International Law Journal, Vol. 29, No Loosteen, Y, (2000), The Concept of Belligerency in International Law, Military Law Review, Vol. 166, No Nikouei, M, Zamani, M, (2016), The Secession of Crimea: Where Does International Law Stand?, Nordic Journal of International Law, Vol. 85, No.1. - Nolte, G, (1993), Restoring Peace by Regional Action: International Legal Aspects of the Liberian Conflict, Zerrschrift Fur Auslandisches SLANDISCHES Offentliches S Recht Und Volkkerrecht, Vol. 53, Vol.1. - Nowrot, K, Schbacker, E, (1998). The Use of Force to Restore Democracy: International Legal Implications of the ECOWAS Intervention in Sierra Leone, American University International Law Review, Vol. 14, No Puente, I, (1954), The Doctrines of Recognition and Intervention in Latin America, Tulane Law Review, Vol. 3, No Reisman, W, (1990), Sovereignty and Human Rights in Contemporary International Law, 84 American Journal of International Law, Vol. 85, No. 2.